Trzydzieści pięć lat temu, 13
grudnia, zimową nocną ciszę przerwał przeraźliwy sygnał dzwonka
okrętowego. Czwarta rano. Alarm bojowy. Wszyscy migiem zajęliśmy swoje
stanowiska bojowe. Staliśmy przy kei w porcie wojennym. Co się dzieje?
Ćwiczenia ? Wojna ? Przecież alarm bojowy o 4. nad ranem i w dodatku
niezapowiedziany to niecodzienność, więc coś się musi dziać. Okręt był
gotowy do wyjścia w morze. Każdy był na swoim stanowisku. Co nastąpi?
Burza myśli pełnych niepokoju, wizja wojny pojawiła się w głowie każdego
z nas.
Po dwóch godzinach wielkiej
niepewności zgonili nas do messy. Włączono telewizor. Co się dzieje?
Wzrok wszystkich skierowany był na postać generała Wojciecha
Jaruzelskiego. Stan wojenny? Jaka wojna? Z kim? Niektórzy mieli lada
moment iść do cywila, a teraz? Od tej pory zaczęła się dla nas nowa
rzeczywistość. Odwiedzali nas oficerowie z WSW, rozmawiali, pytali o
rożne rzeczy: jaka atmosfera panuje na okręcie? Kto z nas ma rodzinę na
zachodzie?i takie inne sprawy.
Marynarze, którzy byli członkami ZSMP (Związek Socjalistycznej Młodzieży
Polskiej) i dodatkowo kandydatami na członków PZPR ( Polskiej
Zjednoczonej Partii Robotniczej) zostali oddelegowani do służby w
terenie. Zasilili oni tzw. Wojskowo-Milicyjne grupy operacyjne. Ja zostałem jako ten "nieoperacyjny".
 |
| Gryf - zdjęcie zamieszczone w artykule "Okręty Wojenne" |
Pierwszy miesiąc stanu wojennego był
najgorszy. Przerażała ta cisza, ten brak wiadomości z zewnątrz, ten
bezruch.... Codziennie to samo; pobudka, służba, śniadanie, wachty,
szkolenia polityczne. Staliśmy w porcie. Po miesiącu rutynowych, czasem
monotonnych czynności okręt nasz wpłynął do stoczni remontowej.
Otrzymaliśmy nowe zadania: warta na bramie stoczni. Każdy wartujący
dostał broń i 3 magazynki ostrych. Rozkaz był jednoznaczny i
bezwzględny: jeżeli będzie atak na bramę, to masz strzelać. Jeśli ty nie
będziesz strzelał, to ciebie zastrzelą; jak ty nie wykosisz, to ciebie
wykoszą. Stojąc na warcie wyobrażaliśmy sobie: a jak rzeczywiście ktoś
zacznie nacierać? Czy wtedy będę musiał strzelać?A jak w tłumie pojawi
się ktoś, kogo znam? Przecież jesteśmy w stanie wojennym, jesteśmy w
zupełnie innej, aniżeli dotąd relacji, mamy inne, niecodzienne zadania.
Czasem nasza wyobraźnia była zbyt śmiała. Wyobrażaliśmy sobie, że lada
moment natrze na bramę cały tłum. Te wizje podczas długich godzin stania
były koszmarem. Tak było od warty do warty. W
stoczni remontowej spędziliśmy ponad miesiąc. Później zaczęliśmy
wypływać w morze. W ramach ćwiczeń strzelaliśmy do makiet. To były
ćwiczenia artyleryjskie. Podczas takiej "strzelaniny" miałem zadanie
specjalne: wykręcać klosze z lamp– taki był hałas i trzęsienie, że
szklane klosze by tego nie wytrzymały. Wśród nas byli także marynarze z
bratnich krajów: ci z Libii mieli swoich szefów i tylko tych słuchali.
Mieli też własnego kucharza. Pamiętam, że często jedli baraninę, pili
colę i palili Malboro. Pamiętam też ich charakterystyczny zapach
pomieszany z zapachem perfum z ówczesnych peweksów. Ich
przeciwieństwem,co do wyglądu i zachowania byli Wietnamczycy – bardzo
grzeczni i spokojni. Atmosfera na
okręcie w pierwszych miesiącach stanu wojennego była iście rodzinna.
Naprawdę było tak jakoś inaczej, jak to mówili marynarze. Wtedy każdy
"banior" – marynarz, zarówno ten młody, jak ten stary banior (rok
służby), czy "kątowy"(1,5 roku służby na łajbie) albo też "dziadek" –
rezerwista( po 3 latach służby) był traktowany dość przyjaźnie. Kadra
wychodziła i przychodziła po cywilnemu. Zaczęli nawet mówić do marynarzy
po imieniu. Coś jakby się zmieniło, zniknęła taka "sztywność" między
kadrą, a nami – marynarzami. Pewnie nas wszystkich połączyła ta
niepewność jutra. Przedtem bywało różnie... Niejeden z nas dostał niezły
wycisk. Pamiętam jak podczas rejsu na pełnym morzu, w czasie sztormu,
kiedy pełniłem wachtę na mostku - zauważyłem dziwnie zachowującą się
postać... Ktoś stał przechylony przez reling i oddawał "hołd Neptunowi".
Po chwili rozpoznałem go. Był to mat, który na naszym okręcie odbywał
praktyki, bo miał zostać zawodowym marynarzem. Ja i wielu moich kolegów
marynarzy zapamiętaliśmy go jako "sadystycznego, gnębiącego" nas mata.
Widząc go w takiej sytuacji, pomyślałem sobie: a widzisz jak to jest.
Nie zawsze tak różowo, nie zawsze ty masz władzę i możesz gnębić
podległych sobie ludzi. Dopadło i ciebie – pomyślałem. W mojej głowie
zrodziła się myśl: a co by było gdybym tak podszedł do ciebie z tyłu i
tak po prostu wyrzucił za burtę.Teraz ja mam nad tobą władzę. Może byś
sobie przypomniał o ludzkim traktowaniu ludzi? Nie zrobiłem tego. Moje
wrodzone człowieczeństwo nie pozwoliło mi na to.
Po trzech miesiącach służby dostałem
przepustkę. Miałem dość swojego marynarskiego stroju, zwanego kocem.
Nawiasem mówiąc- nikt z nas tego munduru nie uwielbiał. Grube, sukienne
spodnie i sukienna bluza. Jedynie czapka z odsłoniętymi uszami była
dobra w lecie, zakałą okazała się zimą. W takim stroju latem lepiej nie
wychodzić. Tak więc chcąc odpocząć od tego nie zawsze wygodnego stroju
przebrałem się u mojego wuja w cywilne ciuchy. Skutek tego okazał się
fatalny dla mnie. Na ówczesne czasy – lata osiemdziesiąte (
każdy młody chłopak był w wojsku) wyróżniłem się szybko w tłumie.
Zdradziły mnie ogolona twarz i krótkie włosy.... Nastąpiła
natychmiastowa kontrola WSW. Zawieziono mnie po marynarski mundur i
odstawiono do jednostki. Nazajutrz stanąłem
do raportu. Dostałem 10 dni ancla. Znowu nowy porządek dnia: 5.00 rano
pobudka + zaprawa, śniadanie o 8.00, a później to już czynności do końca
dnia – szorowanie korytarza, sprzątanie terenu,wożenie węgla itp. Z
perspektywy lat wspominając, to były często zadania irracjonalne,
niepotrzebne, no ale trzeba było mieć zajęcie. Miejsce aresztu też
znacznie różniło się od normalności: metalowe łózko zamykane w ścianie,
koc i poduszka oraz mały okrągły stolik. Nie wiem do czego.Po anclu znowu wróciłem do służby na okręcie , by odsłużyć zaszczytny obowiązek.